Sun.Star Digital Editions

Nung Ninung Tatalan king Kaban Ya’ng Mumutus

“lalam ning marurunut a bulan-mamilang kang abli ning kekang pamanganyaya karin mu kabud manibatan-lasun ning kamandag mu karing mikuyug matilus mung dila kukusad na ing atab-lulub alang kaluskus mula ding kekang panimanman libad-libad ya ing tamumu-king karinan ning tatabwan mengaring panalala mung e magigisan migdalit na ya ing sisilim-at memalbal ya ing luse duldul agnan menagkas ya'ing manablad a alti ~ “Abli”, Amable Sigwa, Oktubri

***

Mabilug a yatu ating malilyaring nung ninung masalapi o pekamasalapi king metung a bangsa ya ing mumutus at kukumpas king nung nanung dapat malyari king pibale-bale at ita ing matutupad at tutukyan da buri ding mikakapatad o ding sablang kayagum ning metung a pamilya.

Ing pekamasalapi ya ing ari at ya mu naman ing pari king.pibale-bale. Antita keti yatung makalabwad ing keraklang malilyari at mipapatupad. Batas ya ing salapi para karing makayatu.

E da na lalawen nung anak la man o matwang dli, babai ya man o lalaki, byasa ya man o maklak a buntuk— ing pakirandaman da at lalaeen ya pin ing kalaksing at kislap da ring salapi inya sa’t daig do pa ring maklak at bulag inya sa’t tuki-tuki na la mu king nung kaburyan at kautusan ning nung ninu man ing pekamasalapi.

King kapamalan mu naman alang pamiyaliwa. Nung ninu ring masalapi ila ring tatagal bang lukluk anting chairman, mayor, governor, congressman, senator o president. Malagad lang tutu reng tatagal a pakakalulu at nung tagal la man— lakwas lang malagad ing manyambut karela. Nung manyambut no man---magpakasalapi la kabang pakalukluk la pa bang ila mu naman ding mumutus neng atin na lang siwalang asna kasikan mutus uling masalapi na la. Agyu da nang saling tau at pati na abugadu, ukum, pulis, media at ninu mang kaylangan da bang ipanglwalu da la at ding salapi da ilang mipamintwan.

E ta na apaglingad a ing salapi yang panibatan ning upaya nu man karin. Agyang keng pisamban mipapatupad ing makanyan karing mapilang kampung ning kasalpantayanan. Nung atin kang anak a pabinyag at masalapi ka, malyari kang pabinyag alang kayagnan at pati rapiki ding kumpana malyari mung bayaran.

E mu king binyag, nung e king kasal at pati na keng plegaria at agunias para karing mamamate at mete na. Dagdag pa karin ing dakit, ing awsan dang requiem mass at requiem a libing. Nung masalapi ya ing meyangu-bye— dakitan at tukyan ne ning pari ing kukutkut da.

Covid-19 is the Grim Reaper these days, harvesting the lives of people who could have lived longer.

Facebook is abound with announcements of deaths. A user of the social media platform could learn about the passing of the loved ones of friends or contacts if their

Maralas mipapaltutwan ing kasebyan a “nung ninu ing tatalan king kaban, ya ing mipapamintwan” nu man karin, kapilan man at makananu mang kabilyan.

***

Dake Talabaldugan: mipasangga – (pangdiwa) paired or became partner with someone else unknowingly or unplanned. Alimbawa king pamanyulat : “Teterak ya libutad ning bulwagan i Bobung inyang mipasangga ya keng babaing e naman kakilala a linabas.”

mipasangguyu – pangdiwa) binabad kengbdanum sinangguyung e sasaryan o e binalak. English – sinangguyu e sasaryan o e binalak Alimbawa king pamangamit: “Keng karakal da reng panas at salusad inya mipasangguyu ya naman I Pablu kateng sanggil

mipasangi (pangdiwa) sinangi biglang e sasarayan o e binalak. English – probe one’s hair or someone else’s hair (usually for lice) unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Mipasangi ya keng bwak ning dalagitang kasiping na keng saken I Opi agyang e ne nanu balang uling asne kakapal bwak at gamus-gamusan ne pa ing buntuk na.”

mIpasangkal (pangdiwa) sinangkal e sasaryan o o binalak. English – qct as a holder, base or rest. Alimbawa king pamangamit: “I Pruding asne kalasing minuli king karela inya inyang tiran ne keng siku nang Krising mipasangkal ya keng luklukan a mabuya bitis— uyta mibulang ya keng tukuran eran.”

mipasangkan (pangdiwa) sinangkan o migkumwaring e binalak o e sasaryan. English – pretended without prior intention or plan. Alimbawa king pamangamit: “Mipasangkan ya mong masakit i Enting inyang paratang ya bang manyingil i Ginung Manangkil a iutangan keta pang lima nang banwa ing milabas.”

mipasangkap (pangdiwa) sinangkap nanu man e sasaryan o e binalak. English – made a mix of something unplanned or unintentionally. Alimbawa king pamangamit: “Nandin ya pang sisilim gagalgal keng dimla ing asawa nang Son at e ya mipasno nung e mu inyang mipasangkap yang bubusuk a salabat a inilup nang ditak-ditak.”

SADYANG GAWI at AMANU DA RENG KAPAMPANGAN

Padwas. Atin yang tangke o talnanan, sinulad pisuglungan talanan at ding taga at apan, o leting, taga a pitungyan king apan ampong ing apan a pagyagyag bang kumet la ring asan a pakirakpan. Maralas kalikid o susu ing magagamit. Luluran do pa pin deng mamadwas ba’lang lalung lanam bau at lakwas deng asangab salingalngal deng asan a pakirakpan.

Kanita dakal lang mamadwas at ing pamamadwas metung ya pang kabyayan e mu kabud libangan anti ngeni. Ing punan da kanita kwayan, bulu o tangke tanaman bang apamadwas karing lele ilug, sapa o plasdan. Atin pa mu namang mamangka karing makalbug a palayan a gagawan dang ligawan king panaun ning kauran.

Ngening panaung kasalungsungan mababating na ing sadyang gawi ning pamamadwas at miyayalilan na karing mamaril. Gamit da ila pin ding awsan dang “baldegonis” o “air guns” a susulpakanan dang paku o pepataram a bakal a makataid keng sinulad at makasuglung keng asbuk ning baldegonis. Makakalingwan na ing sadyang gawi ring talapamadwas.

Salamat pung dakal king pamanangkilik keng Kapisik at SunStar Pampanga. Malyari ko pung mag-email keng kek’ong talasulat king garciakragi@yahoo.com, mag-text o maus para karing kutang o munikala: 0942-3924-399 o 0945-3795-270.

FRONT PAGE

en-ph

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

2021-09-19T07:00:00.0000000Z

https://epaper.sunstar.com.ph/article/281573768831205

SunStar Publishing Inc.